Er zijn twee soorten pijn: beleefde pijn en niet-beleefde pijn. Pijn waar je doorheen gaat, die je accepteert en waar je ruimte voor maakt, en pijn die je wegduwt en negeert, pijn waar je overheen stapt: "niet zeuren, dóórzetten."
Van de ene pijn leer je. Van de andere soms ook, maar de schade is meestal groter. Je kunt lelijk door je enkel gaan tijdens het sporten en dan heb je twee keuzes: stoppen, ijs er op en herstellen of gewoon even doorbijten. En dan later merken dat die verzwikte enkel toch erger was dan je dacht -of nog leuker: nòg eens er doorheen gaan en nu pas echte schade hebben- en dan duurt de revalidatie nog langer.
Zo kan het in je hoofd ook gaan. “Even doorzetten.” Je voelt tegenzin, maar fuck it, het moet: “Zíj hebben het ook niet gemakkelijk, ik moet niet zeuren”. Of: “Zij kunnen het ook, dus moet ik het ook kunnen.” Of: “Als ik het niet doe, ben ik een slecht mens.” Pijn, onzekerheid, irritatie, tegenzin, we kunnen het soms zo snel wegduwen dat we niet eens doorhebben dat we het voelen. Je kunt dan zeggen: ”Zo ben ik nu eenmaal, het zit in mijn karakter om door te gaan". Aanleg speelt ook zeker een rol. Maar alles wat knaagt wegduwen gaat zich wreken. Het hoopt zich op in de hoekjes en nisjes van je geest. De grotere zaken worden in kamers en kastjes in je hoofd gestopt waarvan de deuren op slot gaan tot langzamerhand alle kamers, kastjes, hoeken en gaten vol gaan zitten. De opslag raakt verstopt, de troep hoopt op en de druk wordt groter.
Je raakt vermoeid en sneller geïrriteerd. Je voelt het misschien zelfs fysiek: trappen kom je niet zo snel meer op, fietsen voelt zwaar, je concentratie neemt af en degenen die het dichtst bij je staan werken steeds meer op je zenuwen. Je blaft misschien iemand af terwijl je dat normaal nooit doet. Of je moet huilen zonder dat je precies weet waarom. Misschien voel je je gewoon een beetje down, een tijd lang. Terwijl alles toch okay zou moeten zijn?
Niet-beleefde pijn, hoe klein en onbetekenend ook, vergaat niet. Vanuit de schaduwen waarnaar ze verbannen is, grijpt ze de touwtjes van je geluk en trekt er aan. Ze trekt ze naar beneden zodat de spanning op die touwen opbouwt en je steeds meer moeite moet doen om een gevoel van geluk te houden. Steeds harder je best doen om de spanning te verminderen: iets vaker drinken, nòg harder werken, iets langer gamen, opgaan in eindeloze series, iets te vaak iets te lekker eten. Geen van allen dingen om je zorgen over te maken, binnen bepaalde grenzen. Maar als je steeds harder moet trekken aan dat touw, als het steeds meer moeite, meer energie, meer drank en eten kost om je goed te voelen, dan gaat er toch iets mis. Je zit in een vicieuze cirkel, maar wil het nog niet toegeven aan jezelf. Want al die opgehoopte pijn, al dat ongemak, kan diep gaan. Het kan je laten voelen dat je niets waard bent, je er niet toe doet, dat je een bedrieger bent en een slecht mens. Terwijl je zo je best doet.
Dat kun je een leven lang volhouden, die pijn ontlopen, maar je betaalt een prijs. De prijs die elk slachtoffer betaalt: controle over je eigen leven. Je wordt de speelbal van je angsten en onzekerheden, je leeft ongezond om je onvrede opzij te zetten en daarbovenop geef je je probleem door aan de volgende generatie. Als je geluk hebt loop je tegen de lamp: je wordt gedwongen de pijn onder ogen te komen. Je krijgt een burn-out, raakt oververmoeid, of wordt op een andere manier gedwongen om jezelf in de spiegel aan te kijken en het heft in eigen handen te nemen. Actie. Ook een vorm van niet zeuren en doorzetten, maar nu door de pijn wèl te voelen, te zoeken waar ze vandaan komt en haar serieus te nemen. Beleef de pijn. Vind troost bij vrienden, familie, maar vooral bij jezelf. Als je daarvoor de tijd neemt, als je jezelf gunt om niet sterk te zijn door maar door te denderen, maar sterk te zijn door je eigen pijn en onzekerheid eens echt te voelen, te verwerken en in je voordeel te laten werken, dan neem je je leven in eigen handen en kun je een pad kiezen waarop je geluk vindt.